Origineel gepubliceerd op 21bis.be op 14 april 2019.
De student Matthew Shepard werd 21 jaar geleden brutaal vermoord omdat hij homo was. Sindsdien is hij symbool in de Verenigde Staten voor homorechten. Vandaag blijkt het aantal haatmisdrijven in Amerika opnieuw te stijgen, nadat ze 25 jaar lang daalden. CEO van de Matthew Shepard Foundation Jason Marsden legt uit hoe de stichting haat tegengaat.
Tijdens de nacht van 6 oktober 1998 werd de 21-jarige Matthew Shepard aangesproken door twee mannen, Aaron McKinney en Russel Henderson, toen hij alleen in een café iets zat te drinken. De politie vermoedt dat ze zich voordeden als twee homomannen om Matthew mee te lokken. Aaron McKinney beschreef Matthew later in zijn bekentenis als the queer, fag en faggot.
“De moord schokte de Verenigde Staten”
De daders reden met Matthew naar een afgelegen plaats waar ze hem beroofden en 19 tot 21 keer sloegen met een pistool. De laatste slag beschadigde zijn hersenstam zo zwaar, dat Matthew nooit meer normaal had kunnen leven. Ze bonden hem vast aan een hek, waar een toevallige voorbijganger hem 18 uur later pas bewusteloos vond. Matthew’s gezicht was bedekt met bloed, behalve waar zijn tranen sporen langs zijn wangen hadden achtergelaten.
Zes dagen later stierf Matthew in het ziekenhuis omringd door zijn familie. Het duurde maar een paar dagen voordat Matthew’s verhaal overal in het nieuws was. Talkshow-presentatrice Ellen Degeneres sprak op de wake voor Matthew in Washington D.C. President Clinton toen stuurde een vertegenwoordiger voor het Witte Huis naar zijn begrafenis.
De moord schokte de Verenigde Staten en zette haatmisdrijven tegen minderheidsgroepen op de kaart. Enkele maanden later stichtte Matthew’s mama Judy Shepard de Matthew Shepard Foundation in Colorado. De organisatie zet zich vandaag in tegen elke vorm van haat, onverdraagzaamheid en discriminatie in Amerika maar ook daarbuiten.
Haat stijgt
Dat het werk van de stichting vandaag nog altijd onmisbaar is, verduidelijkt een FBI-rapport over haatmisdrijven. Zo steeg in Amerika drie jaar op rij het aantal haatmisdrijven en in 2017 namen de misdrijven zelfs met 17% toe tegenover het jaar ervoor.
En het is een wereldwijd probleem, want in verschillende landen hebben holebi’s nog geen gelijke rechten. Zo ging in het Zuidoost-Aziatische Brunei twee weken geleden de doodstraf door steniging in voor homoseksualiteit. In Europa voelde gemiddeld een op de drie Europese holebi’s zich recent gediscrimineerd, leren cijfers uit een OESO-rapport ons. Die discriminatie viel voor op straat, op het werk of achter de schoolbanken. In Groot-Brittannië voelde zelfs de helft van de deelnemers zich recent gediscrimineerd.
‘LGBTQ-jongeren mogen niet het gevoel hebben dat ze zelfmoord moeten plegen’
Veiligheid en bescherming
De Matthew Shepard Foundation richt zich niet alleen op LGBTQ-problemen, maar werkt rond haatmisdrijven tegen alle minderheidsgroepen. Jason Marsden was zelf vriend van Matthew, en is ondertussen al tien jaar CEO van de Matthew Shepard Foundation. “We vragen voor meer aandacht en educatie rond haatmisdrijven, zodat community’s deze misdaden beter begrijpen”, zegt Jason.
De grote focus van de stichting is veiligheid voor minderheidsgroepen. Volgens Jason moeten we ervoor zorgen dat kinderen veilig naar school kunnen, dat LGBTQ-personen veilig op straat kunnen lopen en dat ze veilig naar hun werk kunnen gaan.
Jason: “LGBTQ-jongeren mogen niet het gevoel hebben dat ze zelfmoord moeten plegen, of moeten weglopen van huis en als sekswerkers op straat moeten eindigen.” In de Verenigde Staten is de kans op zelfmoord bij LGBTQ 3,5 keer hoger dan bij andere jongeren.
“We moeten mensen blijven beschermen tegen HIV, en het werk dat startte in de jaren ‘80 afmaken. Als de politieke situatie niet verandert, en het moeilijk blijft voor LGBTQ-jongeren in plattelandsgebieden en in gelovige gezinnen, gaan er nog meer ongevallen gebeuren.”
Start bij jezelf
“Als je discriminatie of haat in je omgeving opmerkt en je daar zelf meteen iets aan doet, kan dat de wereld veranderen”, deelt Jason met grote overtuiging. “Als iedereen zo veel mogelijk ongelijkheid probeert te stoppen en niet afwacht en hoopt dat de schade aan onze democratie beperkt blijft, kunnen haatmisdrijven stoppen.”
‘Overtuig de drie coolste kinderen dat het echt niet oké is om te pesten’
“We moeten focussen op jongeren”
Om die veranderingen concreet te bereiken, zet de Matthew Shepard Foundation onder andere in op schoolwerking. De organisatie geeft lezingen in middelbare scholen en werkt zelfs met jonge kinderen uit het eerste leerjaar. Jason: “We moeten focussen op jongeren want in een handomdraai zijn zij de dertigers die op hun beurt voor kinderen bepalen wat juist en fout is.”
“Daarom is het beste wat we kunnen doen om pesten en discriminatie tegen te gaan, kinderen zelf de normen voor hun klasgenootjes laten bepalen.” Jason gelooft dat pesten kan stoppen, als je de drie coolste kinderen uit een klas overtuigt dat het echt niet oké is om te pesten. De meeste klasgenootjes volgen dan.
“We vragen kinderen of zij ooit anderen slecht behandelden omdat ze anders waren of anderen al eens anders met hen omgingen om wie ze zijn. We zoeken samen met hen naar betere manieren om met elkaar om te gaan.”
“Bij de stichting vinden we het belangrijk om kinderen empathie bij te brengen.” Want met medeleven in je achterhoofd, maak je betere beslissingen en behandel je anderen beter volgens Jason.
MatthewsPlace.com
Een ander initiatief van de stichting is MatthewsPlace.com, een online toevluchtsoord voor en door LGBTQ-jongeren, waar je vrienden kan maken, artikels kan lezen en schrijven en informatie over begeleiding en hulp kan vinden.
Jason groeide op in een conservatief dorpje, Sheridan, in de jaren 80: het tijdperk zonder internet. “Ik vond als tiener nergens bewijs dat er een homogemeenschap bestond in Wyoming.” Hij gelooft dat een online platform zoals MatthewsPlace een wereld van verschil maakt omdat het jongeren uit hun isolement haalt en meer begrip en verdraagzaamheid aanmoedigt.
Moeilijke antidiscriminatiewetten
Er is in de Verenigde Staten een federale wet genoemd naar Matthew, die uitgebreidere bescherming biedt aan minderheidsgroepen bij haatmisdrijven. Maar 40 van de 50 Amerikaanse staten hebben hun eigen antidiscriminatiewetten, en vijf staten hebben er totaal geen. “Soms beschermen die wetten LGBTQ-personen, soms ook niet. En soms beschermen ze geen transpersonen”, legt Jason uit.
Als een agent plots verhuist naar een andere staat en daar gaat werken, verandert alles wat hij of zij weet over antidiscriminatiewetten. Dat maakt het voor doorsnee politieagenten vaak ingewikkeld om te begrijpen, dus biedt de Matthew Shepard Foundation ook opleidingen voor hen aan. “We proberen politie bewust te maken dat minderheidsgroepen bestaan. Zo krijgt politie een betere band met hen, en als er iets mis gaat rechtvaardigheid groter is.”
Geen homo’s in Wyoming
Een van de vijf Amerikaanse staten die geen antidiscriminatiewet heeft, is Wyoming, de staat waar Matthew Shepard 21 jaar geleden werd vermoord. Volgens Jason is dat een signaal dat de staat met opzet stuurt naar LGBTQ-personen. “Als het van de wetgevers afhing zouden erhelemaal geen mensen die homo zijn in Wyoming wonen. Dan kunnen ze allemaal in hun kerken gaan zitten, en rond mensen zijn die exact zijn zoals henzelf.” Maar de stichting blijft hen overtuigen om toch antidiscriminatiewetten aan te nemen.
De stichting is op veel vlakken actief, en probeert elke dag haat uit te wissen maar Jason beseft dat het onmogelijk is om de mindset van mensen te veranderen in een vingerknip. “Matthew’s verhaal is heel straf en sterke verhalen blijven duren. Ze blijven bestaan, omdat ze ons lessen leren. Ze motiveren ons om elke dag beter te doen.”
Wie vragen heeft rond zelfdoding of nood heeft aan een gesprek kan anoniem contact opnemen met het gratis nummer 1813 of op zelfmoord1813.be
Tekst: Nelke Roose en Yannick Verbesselt, foto’s: © Yannick Verbesselt en Nelke Roose
Nelke Roose 